Jan Alfred Szczepański

Jan Alfred Szczepański
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1902 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	20 marca 1991 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Rakowicki
Zawód, zajęcie	publicysta; krytyk teatralny; taternik
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Rodzice	Ludwik Szczepański
	Cytaty w Wikicytatach

Jan Alfred Szczepański, pseudonim Jaszcz (ur. 9 listopada 1902 w Krakowie, zm. 20 marca 1991 w Warszawie) – literat, publicysta, krytyk teatralny i filmowy, jeden z czołowych polskich taterników i alpinistów okresu międzywojennego. Syn pisarza Ludwika Szczepańskiego, brat Alfreda Szczepańskiego i wnuk Alfreda Szczepańskiego.

Życiorys

Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1922 związany był z grupą młodych poetów krakowskich, określających się jako negatywiści^[1].

Taternictwo uprawiał od 1922 r., dokonując wielu pierwszych wejść, z których najważniejsze to:

zachodnią i wschodnią ścianą na Zadni Kościelec,
północną ścianą na Świstową Czubę,
Zadnia Bednarzowa Turnia z Doliny Hlińskiej,
północno-zachodnią ścianą na Lodowy Szczyt,
wschodnią ścianą na Gerlach,
północną ścianą na Wielką Jaworową Turnię,
północną ścianą na Mały Ostry Szczyt,
wschodnią ścianą na Baranie Rogi.

Wśród jego osiągnięć zimowych należy wymienić pierwsze wejścia:

od północy na Krótką,
wschodnią ścianą na Małego Młynarza,
wschodnią ścianą na Jastrzębią Turnię,
północną ścianą na Mały Kieżmarski Szczyt.

Brał udział w polskich wyprawach w Alpy, Atlas i Andy. W dniach 31 lipca – 1 sierpnia 1927 r. wraz z Wincentym Birkenmajerem, Janem Kazimierzem Dorawskim i Jerzym Golczem dokonał drugiego w historii całkowitego przejścia południowej ściany La Meije w grupie górskiej Écrins w Alpach Francuskich. W 1937 r. podczas Drugiej Polskiej Wyprawy Andyjskiej wraz z Justynem Wojsznisem dokonał pierwszego wejścia na Ojos del Salado, drugi co do wysokości szczyt Ameryki Południowej.

Jako krytyk teatralny współpracował z miesięcznikiem „Teatr” i „Trybuną Ludu”. W 1969 był członkiem Komisji Nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki^[2]. Autor książek. W roku 1954 wydał książkę pt. Wyprawa do księżycowej ziemi, opowiadającą o Drugiej Polskiej Wyprawie w Andy, w której uczestniczył blisko 20 lat wcześniej^[3]^[4]. Następnie wydał książkę pt. Przygody ze skałą, dziewczyną i śmiercią, poświęconą pamięci zmarłych śmiercią górską towarzyszy tatrzańskich wypraw autora (Warszawa, 1956). Także autor książki o zawodach sportowych w świecie starożytnym pt. Od Olimpii do olimpiad (Kraków, 1980).

Jest autorem przesądu mówiącego, że człowiek, który zobaczył widmo Brockenu, umrze w górach^[5]. Ujrzenie zjawiska po raz trzeci ma odczyniać urok.

Jest pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim w kwaterze M, rząd płd.-zach.

Przypisy

↑ Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 374. ISBN 978-83-01-15724-1.
↑ Dziennik Polski, r. XXV, nr 169 (7905), s. 3.
↑ PrzemysławP. Kaliszuk PrzemysławP., „Wyprawa egzotyczna o charakterze odkrywczym” albo „wyniosła pielgrzymka”. Andyjskie szczyty, polski alpinizm i opowieści o eksploracji gór w I połowie XX wieku, „Wielogłos” (46), 2020, s. 87–113, ISSN 1897-1962 [dostęp 2023-08-05] (pol.).
↑ MarekM. Czyż MarekM., Twórczość literacka o tematyce górskiej Jana Alfreda Szczepańskiego "Jaszcza" (1902-1991), „Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie” (nr 19 Historia turystyki), 2008, s. 155–185, ISSN 0867-3888 [dostęp 2023-08-05] (pol.).
↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło "mnich". [dostęp 2008-09-23].

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, Warszawa-Kraków, 2011, tom. 47, strony 330–336.

[slownik-kierunkow-i-grup-1] Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 374. ISBN 978-83-01-15724-1.

[2] Dziennik Polski, r. XXV, nr 169 (7905), s. 3.

[3] PrzemysławP. Kaliszuk PrzemysławP., „Wyprawa egzotyczna o charakterze odkrywczym” albo „wyniosła pielgrzymka”. Andyjskie szczyty, polski alpinizm i opowieści o eksploracji gór w I połowie XX wieku, „Wielogłos” (46), 2020, s. 87–113, ISSN 1897-1962 [dostęp 2023-08-05] (pol.).

[4] MarekM. Czyż MarekM., Twórczość literacka o tematyce górskiej Jana Alfreda Szczepańskiego "Jaszcza" (1902-1991), „Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie” (nr 19 Historia turystyki), 2008, s. 155–185, ISSN 0867-3888 [dostęp 2023-08-05] (pol.).

[5] Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło "mnich". [dostęp 2008-09-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]